Fram hefur komið í fjölmiðlum að fjölskyldu frá Egyptalandi, sem dvalið hefur á Íslandi í rúm tvö ár, verði nú fylgt aftur til heimalands. Niðurstaðan við meðferð umsóknar fjölskyldunnar um vernd var að þau eigi ekki á hættu ofsóknir eða illa meðferð í heimalandi sínu og eigi því ekki rétt á alþjóðlegri vernd sem flóttamenn hér á landi, samkvæmt þeim alþjóðasamningum og lögum sem þar um gilda.

Í reglugerð um útlendinga er heimild til að veita börnum dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða hafi þau ekki fengið niðurstöðu í máli sínu innan 16 mánaða frá því þau sóttu um vernd. Endanleg niðurstaða í máli fjölskyldunnar lá fyrir rúmum 15 mánuðum eftir að fjölskyldan kom til landsins og hefur þeim borið að yfirgefa landið síðan þá.

Einstaklingum í þessari stöðu stendur til boða að ferðast aftur til heimalands sér að kostnaðarlausu með aðstoð Alþjóða fólksflutningastofnunarinnar (IOM), sem alla jafna getur skipulagt sjálfviljuga heimför með skömmum fyrirvara. Sé þeirri aðstoð hafnað er síðasta úrræðið að vísa málinu til stoðdeildar ríkislögreglustjóra til framkvæmdar. Undirbúningur fylgdarinnar með stoðdeild til Egyptalands hefur tekið langan tíma, eins og því miður er oft raunin, en við slíkan undirbúning getur samstarfsvilji þess sem í hlut á sem og sá tími sem það tekur að afla gildra ferðaskilríkja frá stjórnvöldum í heimaríki haft mikil áhrif.

Bakgrunnur – Þegar synjað er um vernd

Allir útlendingar sem vilja setjast að á Íslandi þurfa að hafa til þess heimild. Dvalarleyfi eru gefin út í ákveðnum tilgangi, oftast vegna fjölskyldutengsla, náms eða atvinnu og sífellt oftar á grundvelli alþjóðlegrar verndar.

Útlendingar sem koma til landsins án þess að hafa fengið útgefið dvalarleyfi og eiga ekki af öðrum ástæðum rétt til dvalar hér á landi samkvæmt lögum, verða að yfirgefa landið aftur. Þetta gildir líka um einstaklinga sem hefur verið synjað um alþjóðlega vernd en verndarkerfið er neyðarkerfi fyrir þá sem sæta ofsóknum í heimalandi sínu eða eiga þar á hættu ómannúðlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.

Einstaklingar sem ákveða að snúa heim sjálfviljugir eftir að hafa verið synjað um vernd geta óskað eftir aðstoð við heimförina frá IOM. Í aðstoðinni felst meðal annars ráðgjöf, skipulag ferðatilhögunar og greiðsla ferðakostnaðar. Ríkisborgarar tiltekinna ríkja eiga jafnframt rétt á ferða- og enduraðlögunarstyrk frá IOM. 

Nýti einstaklingar ekki frestinn til sjálfviljugrar heimfarar og óski þeir ekki eftir aðstoð IOM kemur á endanum að því að þeim verði fylgt til heimalands af stoðdeild ríkislögreglustjóra. Undirbúningur fylgdar úr landi getur verið mjög tímafrekur en hann felst meðal annars í því að afla samþykkis yfirvalda í móttökuríki og ferðaskilríkja fyrir umsækjendur, séu þau ekki til staðar. 

Þegar að því kemur að fylgja einstaklingum til heimalands sem hafa dvalið hér lengi og myndað tengsl er skiljanlegt að það sé hlutaðeigandi og nærsamfélagi þeirra erfitt. Hafi mál fengið endanlega meðferð stjórnvalda er það þó því miður óhjákvæmileg niðurstaða.

Makar Íslendinga og annarra EES/EFTA-borgara mega vinna á Íslandi á meðan umsókn þeirra um dvalarleyfi er í vinnslu. Í ljósi þess að afgreiðsla umsókna um dvalarleyfi getur tekið nokkra mánuði og að einstaklingar fá ekki kennitölu fyrr en við útgáfu dvalarleyfis hafa þessi réttindi þó ekki nýst sem skyldi, enda er kennitala nauðsynleg til að einstaklingur geti stofnað hér bankareikning fyrir laun sín og forsenda þess að launagreiðandi geti staðið skil á staðgreiðslu af launum.

Til lausnar á þessum vanda hefur verið ákveðið að makar Íslendinga og annarra EES/EFTA-borgara geti fengið útgefna kerfiskennitölu á meðan dvalarleyfisumsókn er í vinnslu.

Skilyrði þess eru að viðkomandi hafi:

1. lagt inn og greitt fyrir umsókn um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar hjá Útlendingastofnun og
2. sé kominn með launað starf.
   
   

Hvernig sækirðu um kerfiskennitölu?

Makar Íslendinga og annarra EES/EFTA-borgara geta sótt um kerfiskennitölu til Skattsins með því að:

• Fylla út Umsókn erlends ríkisborgara um kerfiskennitölu
• Umsóknin þarf að vera undirrituð bæði af umsækjanda og launagreiðanda
• Umsækjandi þarf að koma með umsóknina ásamt vegabréfi/ferðaskilríki í afgreiðslu Skattsins.

Við vonum að þetta nýja fyrirkomulag verði til hagræðis fyrir maka sem bíða eftir afgreiðslu dvalaleyfis en hafa rétt til að stunda hér atvinnu.

Telji einstaklingur sig hafa einhverja aðra hagsmuni af því að fá útgefna kerfiskennitölu er viðkomandi bent á að hafa samband við Þjóðskrá.

Eitt grunnskilyrða dvalarleyfis og ríkisborgararéttar á Íslandi er að umsækjandi geti sýnt fram á að framfærsla sín hér á landi sé trygg.

Lágmarksframfærsluupphæðin sem Útlendingastofnun miðar við samsvarar grunnfjárhæð fjárhagsaðstoðar Reykjavíkurborgar.

Frá og með 1. september 2020 mun stofnunin taka mið af þeirri fjárhæð sem samþykkt var af velferðarráði Reykjavíkurborgar í janúar 2020.

Lágmarksframfærsla einstaklings 18 ára og eldri verður þá 207.709 kr. á mánuði og 332.333 kr. á mánuði fyrir hjón. Upphæðir miðast við tekjur fyrir skatt.

Erlendir ríkisborgarar, sem voru í löglegri dvöl hér á landi fyrir 20. mars síðastliðinn og hafa ekki komist til síns heima vegna ferðatakmarkana, sóttkvíar eða einangrunar, mega dvelja hér án dvalarleyfis eða vegabréfsáritunar til og með 10. september 2020 samkvæmt núgildandi reglum.

Einstaklingum, sem munu ekki komast til síns heima fyrir 10. september næstkomandi, verður heimilt að dvelja hér á landi til 10. nóvember 2020, án dvalarleyfis eða vegabréfsáritunar, að lokinni skráningu hjá Útlendingastofnun. Þetta kemur fram í nýrri reglugerð dómsmálaráðherra. 

Vinsamlegast athugið að ákvæðið nær aðeins til þeirra sem komast ekki til síns heima vegna ferðatakmarkana, sóttkvíar eða einangrunar. Skortur á beinum flugsamgöngum til heimalands, hár kostnaður við ferðalög eða annað óhagræði af því að ferðast um þessar mundir eru ekki ástæður sem heimila dvöl án dvalarleyfis eða áritunar.

Beiðni um skráningu

1. Beiðni um skráningu skal send með tölvupósti á netfangið This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.. Vinsamlegast merkið innihald póstsins (subject) með fullu nafni.
   
   
2. Eftirfarandi upplýsingar/gögn þurfa að fylgja beiðni um skráningu:
   
   - Afrit af vegabréfi.
   - Afrit af vegabréfsáritun.
   - Staðfesting á komu til lands fyrir 20. mars síðastliðinn, ef við á t.d. með öllum komu- og brottfararstimplum úr vegabréfi.
   - Ástæða þess að viðkomandi getur ekki farið aftur til búseturíkis fyrir 10. september.
   
   
3. Frestur til að senda inn beiðni um skráningu er til 10. september 2020. 

Fréttin var uppfærð 4. september 2020.